همان‌قدر که در ایران لاله نمادی از جان‌فشانی برای وطن شناخته می‌شود، در بریتانیا شقایق نماد یادبود جان‌باختگان میدان جنگ است.

در گوشه و کنار بریتانیا از مزارهای جمعی سربازان کشته‌شده در جنگ جهانی گرفته تا گورستان‌ها در روستاهای کوچک، همواره دسته‌گلی از شقایق خودنمایی می‌کند.

در راهپیمایی‌های افتخار، روزهای جشن و مناسبت‌های ملی، افراد زیادی به نشانه احترام به سربازان کشته‌شده گل سینه شقایق را روی لباسشان نصب می‌کنند.

اما چه تاریخچه‌ای پشت شقایق سرخ است و چه چیز الهام‌بخش انتخاب آن به‌عنوان نماد یادآوری شده است؟

جبهه غرب و شقایق‌های روییده در میدان‌های نبرد

در جنگ جهانی اول (۲۸ ژوئیهٔ ۱۹۱۴ تا ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ میلادی) بیشتر نبردها در اروپای غربی رخ داد. حومه شهرها بارها هدف انفجار، بمباران و صحنه جنگ شد. مناظر قبلاً زیبا زیر و رو شده و به دریایی از گل و لای تبدیل شدند؛ مناظری غم‌بار و بی‌حاصل که به نظر می‌رسید با سایه مرگ هزاران سرباز که بر روی آن سایه انداخته، دیگر هیچ‌گاه زیبا و آرامش‌بخش به نظر نخواهند آمد. یک استثنای قابل‌توجه و چشمگیر در این تاریکی اندوه‌بار وجود داشت؛ شقایق سرخ فلاندری. این گل‌های مقاوم در میان چنین هرج‌ومرج و ویرانی عظیمی شکوفا شدند.

صحنه دشت‌های شقایق برای سربازانی که دوباره پا بر آن خاک می‌گذاشتند بسیار منقلب کننده بود. در بهار سال ۱۹۱۵ یک پزشک کانادایی به نام سرهنگ دوم جان مک کری پس از دست دادن یک دوست، با دیدن این شقایق‌ها در دشت فلاندر بلژیک بسیار متأثر شد و این الهام او را واداشت تا شعر معروف «در دشت‌های فلاندرز» را بنویسد.

«ما مردگانیم.

چندی پیش زندگی کردیم، سحرگاهان را حس کردیم، درخشش سوزان غروب را دیدیم،

عشق ورزیدیم و به ما عشق ورزیدند و حالا خوابیده‌ایم،

در دشت‌های فلاندرز...»

گسترش استفاده از شقایق به عنوان نماد

این شعر سپس الهام‌بخش یک استاد دانشگاه آمریکایی به نام موینا مایکل شد تا نماد شقایق را به یادبود کشته‌شدگان در جنگ تبدیل کند. او برای تصویب این نماد به عنوان نماد رسمی یادبود در ایالات‌متحده کارزاری را آغاز کرد و با دیگرانی که در کانادا، استرالیا و انگلستان تلاش می‌کردند همین کار را انجام دهند، همکاری کرد.

همچنین یک زن فرانسوی به نام آنا گورین که در سال ۱۹۲۱ در انگلستان قصد فروش شقایق در لندن را داشت نیز در این تلاش‌ها شرکت کرد.

در آنجا او با ارل هایگ، بنیان‌گذار این نهاد ملاقات کرد که در تلاش بود تا شقایق را به‌عنوان نشان این بنیاد در انگلستان تثبیت کند. لژیون سلطنتی بریتانیا که در سال ۱۹۲۱ تشکیل شده بود، نُه میلیون شقایق سفارش داد و در ۱۱ نوامبر همان سال همه را فروخت.

افزایش محبوبیت شقایق‌ها

با توجه به سرعت فروش شقایق‌ها و تمایل به اطمینان از تأمین مقدار زیادی شقایق برای سفارش بعدی، سرگرد جورج هاوسون کارخانه تولید نماد شقایق را برای استخدام سربازان سابقِ آسیب‌دیده در جنگ تأسیس کرد. امروزه این کارخانه در ایلسفورد سالانه میلیون‌ها نماد شقایق تولید می‌کند.

تقاضا برای نماد شقایق در انگلستان بدون وقفه ادامه داشت و در واقع آن‌قدر زیاد بود که تعداد کمی از این شقایق‌های نمادین توانستند به اسکاتلند برسند. برای رفع این مشکل و برآوردن تقاضای روزافزون، دوروتی همسر ارل هایگ، «کارخانه تولید شقایق لیدی هایگ» را در سال ۱۹۲۶ در ادینبورو تاسیس کرد تا منحصراً برای اسکاتلند نماد شقایق را تولید کند.

سالیانه بیش از پنج میلیون شقایق اسکاتلندی، توسط سربازان سابقِ معلول در کارخانه تولید شقایق لیدی هایگ تولید و توزیع می‌شود.

«خون زمین و دریا را با سرخی فرا می‌گیرد»

یک چیدمان عظیم هنری در خندق برج لندن در سال ۲۰۱۴ بزرگ‌ترین نمایش این نماد در صدمین سالگرد شروع جنگ جهانی اول و به احترام به از دست رفتگان جنگ بود: ۸۸۸٬۲۴۶ شقایق قرمز سرامیکی به نمایندگی از تعداد سربازان کشته‌شده در جنگ

 پل کامینز، با طراحی مفهومی توسط طراح صحنه تام پایپر این نشانه نمادین را با همکاری شهروندان، دانش آموزان و خانواده‌های قربانیان یکی‌یکی در اطراف برج لندن در زمان فروکردند. عنوان اثر برگرفته از بیت اول شعری از سربازی ناشناس در جنگ جهانی اول است.

یک قرن پس از زمانی که عزاداران و خانواده و دوستان قربانیان بازمانده از جنگ ویرانگر جهانی شقایق را نمادی از عزیزان ازدست‌رفته‌شان انتخاب کردند هنوز سربازان زیادی جان خود را درصحنه‌های نبرد از دست می‌دهند. برخی با تاج گلی بر تابوت به خاک سپرده می‌شوند و بر گورهای بی‌نشان برخی تنها شقایق‌های وحشی خواهد رویید.